۴۵ مبتلا و ۳ فوتی تب کنگو در کشور/وضعیت هاری و حیوان گزیدگی

بهزاد امیری، روز سه شنبه در نشست خبری به مناسبت روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان، گفت: ۱۵ تیر روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان است. علت نامگذاری این روز به اقدامات دانشمند فرانسوی لویی پاستور در این رابطه بازمی‌گردد که اولین بار توانست واکسن هاری را در سال ۱۸۸۵ کشف کند. تا پیش از آن هر فردی که توسط حیوان هار گزیده می‌شد، محکوم به مرگ بود تا اینکه این واکسن کشف شد.

وی ادامه داد: بیماری‌های زئونوز عفونی (قابل انتقال بین انسان و حیوان) است که از انواع عوامل باکتریایی، قارچی، انگلی، ویروسی و…، می‌تواند عامل بیماری باشد. حداقل ۲۰۰ بیماری زئونوز در جهان شناسایی شده است که ۶۱ درصد بیماری‌های عفونی جهان و ۷۵ درصد بیماری‌های بازپدید و نوپدید از بیماری‌های زئونوز است‌. از هر ۵ بیماری عفونی جدیدی که شناسایی می‌شوند، ۳ مورد منشأ زئونوز دارند و ۸۰ درصد عوامل بیولوژیکی که برای سلاح‌های بیوتروریستی استفاده می‌شود منشأ زئونوز دارد. مخازن و ناقلین متعددی می‌تواند سبب بروز بیماری‌های زئونوز شود که توانایی ایجاد همه‌گیری‌ها را دارند و مثال اخیر آن همه گیری کووید ۱۹ است‌. امکان انتقال همه‌گیری‌های بیمارستانی در این بیماری‌ها ممکن است که شایع‌ترین نگرانی ما در این بخش بیماری تب کریمه کنگو است.

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت افزود: برخی بیماری‌ها در صورت ابتلاء مرگ ۱۰۰ درصدی دارد مانند هاری؛ اگر هاری در فردی بروز کند درمانی ندارد و او جانش را از دست می‌دهد. مشکل بعدی لطمات اقتصادی این بیماری‌ها بر صنایع بویژه صنایع دامی است. بیماری تب مالت می‌تواند در تولید گوشت و فرآورده لبنی تأثیر منفی داشته باشد و این در حالی است که برخی از این بیماری‌ها هنوز واکسنی ندارند و در کنترل آن مشکلات عدیده داریم که تب کریمه کنگو یکی از این موارد است.

امیری درباره بیماری‌های شایع قابل انتقال بین انسان و حیوان در ایران که در پوشش نظام مراقبت قرار دارند، گفت: یکی از معضلات ما موضوع بیماری هاری و حیوان گزیدگی است. هر ساله با افزایش موارد حیوان گزیدگی در کشور مواجه هستیم. در سال قبل بالغ بر ۲۶۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور ثبت شده است که عمده عامل گزش سگ‌های بدون صاحب بودند. نگرانی ما در این رابطه دلایل متعددی دارد. گاهی جراحت به حدی شدید است که شدت جراحت و خونریزی سبب مرگ شده است. هاری یک بیماری ویروسی است که از طریق بزاق آلوده حیوان هار هنگام گزش سبب درگیری سیستم اعصاب مرکزی انسان می‌شود و اگر درگیری ایجاد شود بیماری هاری مستقر شده و دیگر فرد درگیر بیماری محکوم به مرگ است‌. بالغ بر ۷۰۰ واحد درمان و پیگیری از هاری ایجاد کردیم که خدمات شبانه روزی دارند. شست و شو و ضدعفونی کردن زخم، واکسیناسیون و تزریق سرم ضد هاری از خدمات ما است.

وی افزود: اگر کسی که توسط حیوان هار دچار گزش شده باشد و به موقع به ما مراجعه کند و تحت درمان قرار گیرد در ۹۹ درصد موارد از بروز بیماری هاری در او پیشگیری می‌شود. مشکل ما این است که تعدادی از افراد دچار حیوان گزیدگی به علت عدم توجه به این امر یا به ما مراجعه نمی‌کنند یا دیر مراجعه می‌کنند و یا تعداد دفعات مناسب برای دریافت واکسن (۳ نوبت) نزد ما نمی آیند و دچار هاری می‌شوند. سال قبل ۱۶ نفر در ایران به علت هاری فوت کردند که عمده آنها برای دریافت خدمات به ما مراجعه نکرده بودند.

امیری درباره بیماری تب مالت، تصریح کرد: در سال گذشته ۲۰ هزار و ۴۹۰ مورد بیماری تب مالت در کشور شناسایی کردیم. این بیماری انتقال انسان به انسان ندارد و یا بسیار نادر است و اگر بتوانیم تب مالت را در حیوان کنترل کنیم در انسان هم پدیدار نمی‌شود. ۹۹ درصد انتقال بیماری از دام آلوده به انسان است که راه شایع انتقال آن مصرف فرآورده لبنی است. همچنین تماس با ترشحات آلوده دام هنگام ذبح و راه سوم نیز از طریق تنفس افشانه‌های ترشحات آلوده است.

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در ادامه افزود: بیماری مهم بعدی در ایران سالک است. سال قبل ۱۶ هزار و ۳۰۷ مورد مبتلا به سالک در ایران شناسایی کردیم. سالک بیماری انگلی است که از طریق گزش پشه خاکی رخ می‌دهد. در سالک نوع روستایی که مخزن جوندگان صحرایی هستند پشه ماده هنگام خون خواری انگل را به خود منتقل کرده و اگر انسانی را مورد گزش قرار دهد در آن محل گزش انگل وارد بدن انسان می‌شود که ایجاد زخم مزمن می‌کند. در ۱۹ استان کشور این بیماری بومی است. کنترل دشواری دارد زیرا میزبان آن در طبیعت زیاد است. خصوصاً در استان‌هایی با شیوع بالا مثل اصفهان، خراسان و گلستان؛ در تلاش برای کنترل بیماری هستیم.

وی درباره عقرب زدگی و مارزدگی با تاکید بر اینکه این موارد شامل زئونوز نیستند، اظهار داشت: این بیماری‌ها هم توسط اداره ما رصد و بررسی می‌شوند. سال قبل ۴۲ هزار و ۳۶۵ عقرب گزیدگی و هشت فوت و ۶۲۴۸ مورد مار گزیدگی و ۹ فوتی ناشی از آن در کشور داشته‌ایم. اکنون در مؤسسه سرم و واکسن سازی رازی محصولات این بخش تولید می‌شود و ایران در منطقه افتخار آفرین است. خدمات این بخش هم رایگان ارائه می‌شود.

امیری با اشاره به اینکه در منطقه ما تب کریمه کنگو شایع است، افزود: این بیماری ویروسی است که امسال شاهد افزایش آمار ابتلاء به آن هستیم‌. امسال تا اول خرداد ۲۲۲ مورد ابتلاء به تب کریمه کنگو در عراق گزارش شده است. در ایران هم به رغم اینکه سال قبل ۱۳ ابتلاء و یک فوتی ناشی از این بیماری داشتیم، امسال تاکنون ۴۵ مورد ابتلاء به تب کریمه کنگو گزارش شده است و ۳ نفر نیز فوت شده‌اند.