مواد غذایی که سیستم ایمنی را ضعیف می کنند کدامند؟

استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل که مواد مغذی متنوع در آن گنجانده شده می تواند از سیستم ایمنی بدن حمایت کرده در حالی که رژیم غذایی نا سالم و سرشار از مواد شدیدا فراوری شده ممکن است عملکرد ایمنی بدن را مختل کند.

1. قندهای افزودنی

بدون شک محدود کردن قندهای افزودنی در رژیم غذایی یکی از روش های حفظ سلامت سیستم ایمنی است زیرا مواد غذایی سرشار از قندهای افزودنی ممکن است تولید پروتئین های التهابی مانند نکروز تومور آلفا، پروتئین واکنش پذیر C و اینترلوکین 6 را افزایش دهند که همگی روی عملکرد سیستم ایمنی اثر منفی دارند.

این مسئله به خصوص در افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است زیرا بالا بودن سطح قند خون این افراد نسبت به افراد سالم مدت زمان بیشتری طول می کشد.

قند خون بالا ممکن است پاسخ نوتروفیل ها و فاگوسیت ها را مهار کند، این دو نوع سلول ایمنی به محافظت از بدن در برابر عفونت ها کمک می کنند. سطح بالای قند خون همچنین ممکن است به عملکرد سد روده آسیب برساند و باعث عدم تعادل باکتری های روده شود که می تواند پاسخ ایمنی بدن را تغییر داده و بدن را در معرض عفونت قرار دهد.

به عنوان مثال در برخی افراد مسن با قند خون بالا، سطح پاسخ ایمنی پایین تر و سطح مارکر التهابی CRP بالاتر بوده است. همچنین در موارد متعدد دیده شده سطح بالای قند خون در پاسخ ایمنی افراد مبتلا به دیابت و افراد سالم اختلال ایجاد کرده است.

علاوه بر این استفاده از رژیم های غذایی حاوی قندهای افزودنی در برخی گروه ها ممکن است باعث افزایش حساسیت به بعضی از بیماریهای خود ایمنی مانند روماتیسم مفصلی شود.

به همین دلیل محدود کردن مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های حاوی قندهای افزودنی از جمله بستنی، کیک، آب نبات و نوشیدنی های شیرین می تواند سلامت کلی بدن را بهبود بخشیده و عملکرد ایمنی را تقویت کند.

2. غذاهای شور

مواد غذایی نمکی و شور مانند چیپس، فست فودها و غذاهای منجمد شور می توانند پاسخ ایمنی بدن را مختل کنند زیرا رژیم های غذایی سرشار از نمک باعث التهاب بافت ها شده و خطر بیماری های خود ایمنی را افزایش می دهند.

گفته شده افرادی که نمک زیادی مصرف می کنند ممکن است دچار پاسخ ایمنی بیش از حد شوند. نمک احتمالا عملکرد ایمنی طبیعی را مهار کرده، باکتری های روده را تغییر می دهد و تولید سلول های ایمنی را که در ایجاد بیماری های خود ایمنی نقش دارند افزایش می دهد.

در واقع به نظر می رسد مصرف بیش از حد این ماده با افزایش خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی مرتبط می باشد و باعث تشدید علائم بیماری های خود ایمنی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون، روماتیسم مفصلی و لوپوس می شود.

بنابراین به طور کلی کاهش مصرف نمک خوراکی و غذاهای پر نمک برای عملکرد سیستم ایمنی مفید می باشد.

3. مواد غذایی سرشار از چربی های امگا 6

بدن برای عملکرد خود به هر دو نوع چربی های امگا 3 و امگا 6 نیاز دارد. در رژیم های غذایی غربی معمولا مقدار مصرف چربی های امگا 6 بسیار بالا و مصرف امگا 3 بسیار کم است و این عدم تعادل با افزایش خطر بیماری و اختلال در عملکرد ایمنی همراه می باشد.

به نظر می رسد رژیم های غذایی سرشار از چربی های امگا 6 باعث ایجاد پروتئین های پیش التهابی شده که ممکن است پاسخ ایمنی را تضعیف کنند در حالی که رژیم های غذایی با چربی های امگا 3 تولید این پروتئین ها را کاهش داده و عملکرد ایمنی بدن را تقویت می کنند.

به علاوه در برخی افراد چاق دیده شده مصرف زیاد چربی های امگا 6 خطر برخی بیماری ها مانند آسم و تب یونجه را افزایش می دهد. با این حال رابطه بین این چربی ها و پاسخ ایمنی پیچیده است و نمی توان به طور دقیق درباره آن صحبت کرد.

صرف نظر از این موضوع، برای حفظ سلامت بدن توصیه شده نسبت مصرف چربی های امگا 6 و امگا 3 همواره به صورت 1:1 تا 4:1 حفظ شود که به معنای مصرف بیشتر غذاهای سرشار از امگا 3 مانند ماهی سالمون، ماهی خال مخالی، ساردین، گردو و دانه چیا و مقادیر کمتر مواد غذایی سرشار از امگا 6 مانند روغن کانولا آفتابگردان، روغن ذرت و روغن سویا می باشد.

4. مواد غذایی سرخ شده

غذاهای سرخ شده سرشار از مولکول های AGE هستند، این مولکول ها هنگام پخت مواد غذایی در دمای بسیار بالا مانند سرخ کردن و به دنبال واکنش قند و پروتئین یا چربی تولید می شوند.

افزایش بیش از حد این مواد در بدن می تواند به التهاب و آسیب سلول ها کمک کند. همچنین به نظر می رسد این مولکول ها به چند طریق باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شوند که از جمله آن ها می توان به التهاب، تخریب مکانیسم های آنتی اکسیدانی بدن، القای اختلال عملکرد سلولی و تاثیر منفی روی باکتری های روده ای اشاره کرد.

از سوی دیگر گفته شده رژیم غذایی سرشار از AGE ممکن است حساسیت به بیماری هایی همچون مالاریا و خطر ابتلا به بیماری هایی همچون سندرم متابولیک، برخی سرطان ها و بیماری های قلبی را افزایش دهد.

کاهش مصرف غذاهای سرخ شده مانند سیب زمینی سرخ شده، چیپس، مرغ سوخاری، استیک تابه ای و ماهی سرخ شده به کاهش سطح این مواد در بدن کمک می کند.

5. گوشت فراوری شده و کبابی

گوشت های فراوری شده و کبابی نیز مانند مواد غذایی سرخ شده حاوی مقادیر زیادی AGE هستند. در این میان هات داگ سوخاری، ران مرغ برشته شده با پوست و استیک کبابی بیشترین مقدار را در خود جای داده اند.

به علاوه گوشت های فراوری شده سرشار از چربی های اشباع می باشند، به نظر می رسد رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع و فاقد چربی های غیر اشباع می تواند تاثیر بدی در عملکرد سیستم ایمنی داشته باشد، ممکن است در التهاب سیستمیک نقش داده و به عملکرد سیستم ایمنی آسیب برساند.

از سوی دیگر گفته شده مصرف زیاد گوشت های فراوری شده و کبابی با بیماری های مختلف از جمله سرطان روده بزرگ ارتباط دارد.

6. فست فود

فست فود مضرات زیادی برای سلامتی دارد و مصرف زیاد آن می تواند روی سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی بگذارد.

رژیم های غذایی سرشار از فست فودها و غذاهای کاملا فراوری شده ممکن است باعث بروز التهاب شوند، نشت پذیری روده را افزایش دهند و تعادل باکتری های روده را به هم بریزند. همه این موارد می تواند برای سلامت سیستم ایمنی بدن مضر باشد.

فست فودها همچنین ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر DEHP و DiNP باشند، این دو ماده به گروه فتالات ها تعلق دارند و می توانند از طریق بسته بندی یا دستکش های مورد استفاده هنگام تهیه غذا وارد فست فود شوند.

فتالات ها احتمالا عملکرد سیستم غدد درون ریز یا هورمون ساز بدن را مختل کرده و باعث افزایش تولید پروتئین های التهابی می شوند که می تواند عملکرد سیستم ایمنی در برابر عوامل بیماری زا را تضعیف کرده و به بی نظمی سیستم ایمنی منجر شود. همچنین ممکن است تنوع باکتری های روده ای را کاهش دهند که تاثیر منفی روی سیستم ایمنی می گذارد.

7. مواد غذایی حاوی افزودنی های خاص

تولید کنندگان برای بهبود ماندگاری، بافت و طعم به بسیاری از مواد غذایی به خصوص مواد غذایی فوق العاده فراوری شده مواد افزودنی اضافه می کنند که برخی از آن ها ممکن است اثر منفی روی سیستم ایمنی بگذارند.

به عنوان مثال امولسیون کننده ها که برای بهبود بافت و ماندگاری به غذاهای فراوری شده اضافه می شوند می توانند باکتری های روده را تغییر داده، به مخاط روده آسیب برسانند و التهاب ایجاد کنند که همگی باعث اختلال در عملکرد ایمنی بدن می شود.

کربوکسی متیل سلولز و پلی سوربات 80 از رایج ترین امولسیون کننده هایی هستند که به نظر می رسد در اختلال عملکرد ایمنی نقش داشته باشند. ماده افزودنی رایج کاراگینان نیز احتمالا التهاب روده را افزایش داده و پاسخ ایمنی را مهار کند.

شربت ذرت، نمک، شیرین کننده های مصنوعی و ماده افزودنی طبیعی سیترات نیز می توانند روی سیستم ایمنی اثر منفی داشته باشند.

8. کربوهیدرات های به شدت فرآوری شده

مصرف کربوهیدرات های به شدت فراوری شده مانند نان سفید و شیرینی جات ممکن است به سیستم ایمنی بدن آسیب برساند. این مواد غذایی سرشار از قند باعث نوسانات شدید قند خون و سطح انسولین شده و می توانند تولید رادیکال های آزاد و پروتئین های التهابی مانند CRP را افزایش دهند.

به علاوه یک رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات های فراوری شده ممکن است باکتری های روده ای را تغییر داده که اثر منفی روی سیستم ایمنی می گذارد.

به جای آن بهتر است از منابع کربوهیدراتی مغذی و سرشار از فیبر مانند سبزیجات نشاسته ای، جو دوسر، میوه ها و حبوبات استفاده شود که برای حفظ سلامت سیستم ایمنی نیز مفید هستند.

9. مواد غذایی پر چرب خاص

رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع که چربی های غیر اشباع اندک در خود گنجانده است ممکن است در اختلال عملکرد سیستم ایمنی نقش داشته باشد.

مصرف بیش از حد چربی های اشباع شده می تواند مسیرهای سیگنالینگ خاصی را فعال کند که التهاب را القا کرده و عملکرد سیستم ایمنی را مختل می کند.

رژیم غذایی سرشار از این چربی ها ممکن است با سرکوب سیستم ایمنی بدن و عملکرد سلول های سفید خون و همچنین تغییر باکتری های روده ای و آسیب به دیواره روده، بدن را بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های مختلف قرار دهد.

استفاده از یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از فیبر و منابع چربی سالم احتمالا روش خوبی برای حمایت از سلامت سیستم ایمنی بدن می باشد.

10. مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین شده مصنوعی

برخی شیرین کننده های مصنوعی با تغییر ترکیب باکتری های روده، افزایش التهاب در روده و تضعیف سیستم ایمنی بدن ارتباط دارند.

به نظر می رسد شیرین کننده های مصنوعی از جمله سوکرالوز و ساخارین ممکن است باعث عدم تعادل باکتری های روده ای شوند. برخی دانشمندان بر این باور هستند که مصرف بیش از حد شیرین کننده های مصنوعی می تواند به سیستم ایمنی آسیب بزند و حتی باعث تشدید بیماری های خود ایمنی شود.

با این حال نتایج به دست آمده ضد و نقیض است و برخی مطالعات نشان داده مصرف مقادیر متوسط این شیرین کننده ها تاثیری روی تغییر باکتری های روده ای یا عملکرد ایمنی ندارد.