درباره جراحی‌های چاقی بیشتر بدانید

دکتر امیر اشرفی در گفت‌وگویی، با بیان اینکه درصد افراد دچار چاقی بسیار در حال افزایش است، اظهار کرد: با توجه به تغییر سبک زندگی، چاقی یکی از مشکلات بزرگ جامعه کنونی است و میزان چاقی در کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز بسیار در حال افزایش است.

چگونه بفهمیم چاق هستیم یا نه؟

وی در خصوص چگونگی تشخیص افراد چاق افزود: برای مشخص کردن چاق بودن افراد، از طریق شاخص توده بدنی (BMI) نسبت قد به مجذور وزن یک فرد را به دست می‌آوریم. افرادی که شاخص توده بدنی زیر ۲۰ دارند وزن کمی دارند و وزن‌شان متناسب با قدشان نیست.

این فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپیک و چاقی گفت: افرادی که شاخص توده بدنی ۲۰ تا ۲۵ دارند، افراد سالمی هستند و افراد دارای شاخص توده بدنی ۲۵ تا ۳۰، اضافه وزن دارند.

اشرفی بیان کرد: افرادی که شاخص توده بدنی بالای ۳۰ دارند به چند درجه تقسیم می‌شوند؛ افراد دارای شاخص توده بدنی ۳۰ تا ۳۵، چاقی مرضی درجه یک، افراد دارای توده بدنی ۳۵ تا ۴۰ چاقی مرضی درجه ۲ و افراد دارای توده بدنی ۴۰ به بالا چاقی مرضی درجه ۳ دارند. افراد دارای توده بدنی بالای ۵۰ نیز چاقی کشنده دارند.

این افراد می‌توانند عمل‌های جراحی چاقی را انجام دهند

وی عنوان کرد: عمل‌های جراحی چاقی انواع مختلفی دارند که یکی از آن‌ها عمل اسلیو معده است که یک عمل محدودکننده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: هر ساله انجمن جراحان چاقی و متابولیک دنیا با بررسی داده‌های کشورهای مختلف، در مورد افراد کاندید عمل جراحی چاقی تصمیم‌گیری می‌کند. بر اساس قانون قبلی، افراد دارای شاخص توده بدنی بالای ۴۰، صد درصد کاندید عمل جراحی چاقی بوده‌اند و افراد دارای توده بدنی ۳۸ تا ۴۰ در صورتی که به یکی از بیماری‌های مرتبط با چاقی از جمله دیابت، فشار خون، چربی خون بالا، ناباروری به دلیل چاقی و کمر درد مبتلا هستند نیز کاندید عمل‌های جراحی چاقی بوده‌اند.

این فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپیک و چاقی با بیان اینکه حتی بر اساس قانون قبلی تعداد افراد نیازمند عمل جراحی چاقی در ایران زیاد است، گفت: در قانون جدید که در سال ۲۰۲۲ تصویب شده است، افراد با توده بدنی بالای ۳۵ نیز کاندید عمل جراحی چاقی هستند. افراد با توده بدنی ۳۲ تا ۳۵ نیز در صورتی که دارای یک بیماری مرتبط با چاقی باشند، کاندید عمل جراحی چاقی هستند.

انواع عمل‌های جراحی چاقی

وی با اشاره به انواع عمل‌های جراحی چاقی بیان کرد: اولین و سردسته عمل‌های جراحی، عمل‌های محدود کننده است تا بیمار محدود شود که حجم خاصی از مواد غذایی را مصرف کند و میل و جایی برای مصرف مواد غذایی بیشتر از این را نداشته باشد و احساس سیری کند؛ سردسته این عمل‌ها نیز عمل اسلیو معده است. در گذشته به این منظور حلقه‌گذاری دور معده انجام می‌شد که این روش دیگر منسوخ شده است.

اشرفی ادامه داد: در عمل اسلیو، معده به وسلیه منگنه‌های لاپاراسکوپی بریده می‌شود و معده به شکل یک موز یا لوله باریک در می‌آید. این معده گنجایش مشخصی دارد و شرایط آن نباید به گونه‌ای باشد که بیمار بتواند هر آنچه دلش می‌خواهد مصرف کند. از طرف دیگر در این جراحی قسمت انبار مانند معده برداشته می‌شود بنابراین مقداری از ترشحات هورمون گرسنگی بدن کاهش پیدا می‌کند.

این فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپیک و چاقی بیان کرد: با این عمل، حجم معده‌ای که برای بیماران ایجاد می‌شود حدود ۷۵ تا ۱۵۰ سی سی است و بیمار بعد از خوردن دو سه لقمه غذا احساس سیری می‌کند و نمی‌تواند غذای بیشتری مصرف کند.

وی ادامه داد: عمل های جراحی سوءجذبی نیز برای بیمارانی که به دلایل مختلف کاندید این عمل هستند، انجام می‌شود. عمل اسلیو معده برای افراد دارای بیماری‌های مرتبط با چاقی یا عادات غذایی نامناسب مانند ریزه‌خواری، هله هوله‌خوری و شیرینی و بستنی‌خوری، نتیجه خوبی نخواهد داشت زیرا حتی اگر معده کوچک شود، فرد می‌تواند روزانه دو لیتر هم بستنی بخورد و این حجم از معده وی عبور کند.

اشرفی گفت: برای این بیماران باید عمل‌های جراحی سوءجذبی که سر دسته آن‌ها عمل بای‌پس معده است، انجام شود. در این عمل، بخش کوچکی از معده از بخش دیگر معده حذف می‌شود و حجمی از روده مجددا به معده متصل می‌شود یعنی در این روش هم معده کوچک می‌شود و هم غذا از یک قسمت روده عبور نمی‌کند بنابراین هم بیمار کم می‌خورد و هم ۳۰ درصد از حجم غذای مصرف شده جذب نمی‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با بیان اینکه بیمار کاندید عمل جراحی چاقی باید درست انتخاب شود، گفت: نکته‌ای که در مورد همه این عمل‌های جراحی چاقی وجود دارد این است که عمل‌های جراحی چاقی بسیار کم‌خطر هستند اما بی‌خطر نیستند. در این عمل‌ها میزان مرگ و میر زیر یک درصد است اما صفر نیست.

وی تاکید کرد: عمل‌های جراحی چاقی عمل‌های زیبایی نیستند بلکه درمانی‌اند بنابراین هر کسی با هر شاخص توده بدنی حق انجام این عمل‌ها را ندارد.

جراحی‌های چاقی چه عوارضی دارند؟

اشرفی عنوان کرد: عمل جراحی به تنهایی به بیمار کمک نمی‌کند. من برای بیماری که می‌گوید عملی برای وی انجام شود که هر چه بخورد چاق نشود، عمل را انجام نمی‌دهم زیرا این بیمار فکر می‌کند با یک عمل جراحی همه مشکلاتش حل می‌شود در حالی که این گونه نیست.

وی تاکید کرد: عمل در کنار رژیم، تحرک و ورزش تاثیرگذار است. جراحی چاقی یک فرصت است تا بیمار با وزن بالا، سبک زندگی خود را تغییر دهد نه اینکه هر چه دلش بخواهد بخورد و چاق نشود.

این فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپیک و چاقی در خصوص عوارض عمل‌های جراحی چاقی تصریح کرد: عوارض جراحی چاقی به دو دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‌شوند؛ عوارض کوتاه مدت در عمل‌های جراحی اسلیو و بای‌پس تقریبا مساوی است. مهم‌ترین عارضه کوتاه مدت این جراحی‌ها، آمبولی ریه یعنی نشتی خون از اندام تحتانی به سمت ریه است که بروز این عارضه زیر یک درصد اتفاق می‌افتد.

وی افزود: خون‌ریزی بعد و حین عمل نیز از دیگر عوارض این جراحی‌ها است که عموما توسط جراح کنترل می‌شود. بروز نشتی در محل اتصالات روده یا بریدن معده نیز زیر نیم درصد است و اگر عمل جراحی توسط پزشک با تجربه انجام شود، احتمال آن تقریبا صفر است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: عمل اسلیو معده عوارض بلند مدت ندارد اما عمل جراحی بای‌پس عوارض طولانی مدت دارد که مهم‌ترین آن، سوءتغذیه است.

اشرفی بیان کرد: به طور مثال میزان مصرف بیمار از دو بشقاب قبل از جراحی، به دو سه قاشق پس از جراحی تبدیل می‌شود بنابراین این بیمار حداقل دو تا پنج سال باید مکمل مصرف کند تا کاهش دریافت ویتامین‌ها را از این طریق جبران کند. ممکن است بعد از پنج سال بر اساس جواب آزمایش‌ها مکمل کاهش یابد یا قطع شود یا تشخیص داه شود که باید تا آخر عمر مصرف شود.

وی در خصوص بی‌حالی و رنگ‌پریدگی این افراد پس از انجام عمل جراحی چاقی گفت: باید ببینیم پیگیری این بیماران چگونه است؛ فردی که این جراحی را انجام می‌دهد باید ۱۰ روز بعد از عمل، یک ماه، سه ماه، شش ماه، ۹ ماه و ۱۲ ماه بعد از عمل توسط پزشک ویزیت شود یعنی در سال اول شش بار باید به پزشک مراجعه و پایش انجام شود اما اگر بیمار بعد از عمل کم‌کاری کرد یا پزشک از بیمار نخواست که مراجعه کند بیمار علاوه بر چربی، عضله نیز از دست می‌دهد و در نتیجه، احساس ضعف در ناحیه لگن و شانه دارد.

وی افزود: این بیماران به شدت نیازمند مصرف مایعات هستند و حداقل باید ۱۲ لیوان مایعات مصرف کنند که هشت لیوان از این تعداد باید آب باشد و اگر این موارد رعایت نشود دچار این مسائل می‌شود اما اگر رعایت کند سرحال خواهد بود.

بعد از جراحی چاقی، احتمال بازگشت وزن وجود دارد؟

اشرفی عنوان کرد: عمل بای‌پس نسبت به اسلیو معده قوی‌تر است و هر چه عمل قوی‌تر باشد ممکن است عوارض آن بیشتر باشد اما میزان برگشت وزن به دنبال جراحی اسلیو معده در صورت عدم رعایت بیشتر است و در جراحی بای‌پس احتمال بازگشت وزن کمتر است.

از چه سنی می‌توان جراحی چاقی را انجام داد؟

این فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپیک و چاقی در خصوص سن انجام جراحی چاقی تصریح کرد: در قانون گذشته، عمل‌های جراحی چاقی برای افراد ۱۸ تا ۶۵ سال انجام می‌شد اما اکنون این قانون حذف شده و منعی برای انجام عمل‌های جراحی حتی برای کودک هشت تا ۱۰ ساله وجود ندارد.

وی افزود: با توجه به عوارض چاقی در روحیه، کارکرد و روابط اجتماعی کودکان، با تایید متخصص غدد اطفال، این جراحی برای کودکان انجام می‌شود و منعی برای عمل جراحی وجود ندارد. انجام عمل برای افراد سن بالا نیز به شرایط بیمار و نتیجه آزمایش‌های وی مرتبط است.