آشنایی با مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده ویژه ویروس‌ها

ضدعفونی‌کننده‌ها به گروهی از مواد شیمیایی گفته می شود که برای از بین بردن میکروارگانیسم‌ها، از جمله ویروس‌ها، بر روی سطوح و یا پوست استفاده می‌شود. در ادامه با ضدعفونی کننده هایی که از انتقال ویروس جلوگیری می کند، آشنا می شویم.

-     پراکسید هیدروژن (آب‌اکسیژنه)

پراکسید هیدروژن یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی با خواص آنتی‌ویروسی است که بر طیف وسیعی از ویروس‌ها، موثر است.

نحوه عملکرد: پراکسید هیدروژن با تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن به اجزای سلولی ویروس‌ها حمله می‌کند و غشا و ماده ژنتیکی آن‌ها را تخریب می‌کند.

کاربرد: این ماده اغلب برای ضدعفونی سطوح، تجهیزات پزشکی، و حتی در برخی موارد برای ضدعفونی زخم‌ها استفاده می‌شود. غلظت‌های 0.5 تا 3 درصد برای ضدعفونی مناسب است.

محدودیت‌ها: غلظت‌های بالای پراکسید هیدروژن می‌تواند برای پوست و چشم‌ها مضر باشد. همچنین ممکن است به برخی سطوح حساس مانند فلزات آسیب برساند.

-     ترکیبات آمونیوم چهارگانه

ترکیبات آمونیوم چهارگانه گروهی از مواد ضدعفونی‌کننده با اثرات ضدویروسی است که به‌ویژه بر ویروس‌های دارای انولوپ مؤثر است.

نحوه عملکرد: این ترکیبات با تخریب غشاهای لیپیدی ویروس‌ها و تغییر در ساختار پروتئین‌های آن‌ها، ویروس‌ها را غیرفعال می‌کند.

کاربرد: اغلب در محصولات ضدعفونی‌کننده خانگی و صنعتی برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات به کار می‌رود. این مواد به دلیل ایمنی نسبی و بوی کمتر در مقایسه با سفیدکننده، برای استفاده‌های عمومی ترجیح داده می‌شود.

محدودیت‌ها: این ترکیبات بر ویروس‌های بدون انولوپ اثربخشی کمتری دارد و برخی از انواع آن‌ها ممکن است در تماس با مواد غذایی استفاده نشود.

-     یدوفورها (ترکیبات ید)

یدوفورها، ترکیباتی بر پایه ید هستند که به عنوان مواد ضدعفونی‌کننده با اثرات گسترده ضد باکتریایی و ضدویروسی شناخته می‌شود.

نحوه عملکرد: یدوفورها با تخریب پروتئین‌ها و آنزیم‌های ویروسی، باعث غیر فعال شدن ویروس‌ها می‌شوند. این ترکیبات به ویژه برای ضدعفونی پوست و غشاهای مخاطی مفید است.

کاربرد: یدوفورها در ضدعفونی پوست قبل از جراحی و ضدعفونی ابزارهای پزشکی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، بتادین یکی از شناخته‌شده‌ترین محصولات حاوی ید است.

محدودیت‌ها: یدوفورها ممکن است پوست را تحریک کنند و برخی افراد به ید حساسیت دارند. همچنین، ممکن است بر روی برخی سطوح لکه ایجاد کند.

-     کلر دی‌اکسید

کلر دی‌اکسید یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی با خواص ضدویروسی گسترده است که بر طیف وسیعی از ویروس‌ها موثر است.

نحوه عملکرد: این ماده با اکسید کردن پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک ویروس‌ها، باعث غیر فعال شدن آن‌ها می‌شود.

کاربرد: کلر دی‌اکسید برای ضدعفونی آب، هوا، سطوح و تجهیزات استفاده می‌شود. به دلیل قابلیت تولید در محل، به ویژه در محیط‌های بیمارستانی و صنعتی استفاده می‌شود.

محدودیت‌ها: استفاده نادرست از کلر دی‌اکسید می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود و نیاز به رعایت دستورالعمل‌های ایمنی دارد.

-     فرمالدئید

فرمالدئید یک ضدعفونی‌کننده قوی با اثرات ضدباکتریایی و ضدویروسی است که اغلب برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد: فرمالدئید با تغییر ساختار پروتئین‌ها و نوکلئیک اسیدها، باعث مرگ ویروس‌ها می‌شود.

کاربرد: از فرمالدئید به ‌طور گسترده‌ای برای ضدعفونی اتاق‌های جراحی، تجهیزات پزشکی و مواد آزمایشگاهی استفاده می‌شود.

محدودیت‌ها: این ماده سمی است و استفاده طولانی مدت یا در فضاهای بسته می‌تواند خطرات جدی برای سلامت انسان به همراه داشته باشد.