آیا دیابت ارثی است؟ نکاتی که باید بدانید

دیابت یک بیماری مزمن است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد: دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. یکی از سوالات رایج در مورد دیابت این است که آیا این بیماری ارثی است یا خیر. در این مطلب به بررسی این موضوع و نکات مرتبط با آن می‌پردازیم.

نقش ژنتیک در دیابت:

وراثت و ژنتیک در هر دو نوع دیابت، یعنی نوع ۱ و نوع ۲، نقش دارند، اما این نقش در هر کدام متفاوت است:

دیابت نوع ۱: این نوع دیابت یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. عوامل ژنتیکی در افزایش استعداد ابتلا به دیابت نوع ۱ نقش دارند، اما این به آن معنی نیست که اگر یکی از والدین مبتلا به این بیماری باشد، حتماً فرزند نیز به آن مبتلا خواهد شد. در واقع، احتمال ابتلای فرزند به دیابت نوع ۱ در صورتی که یکی از والدین مبتلا باشد، نسبتاً کم است (حدود ۵-۱۰٪). عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی نیز می‌توانند در شروع این بیماری در افراد مستعد نقش داشته باشند.

دیابت نوع ۲: نقش ژنتیک در دیابت نوع ۲ پررنگ‌تر است. اگر یکی از والدین یا هر دو آنها مبتلا به دیابت نوع ۲ باشند، احتمال ابتلای فرزند به این بیماری افزایش می‌یابد. با این حال، عوامل محیطی مانند چاقی، کم‌تحرکی و رژیم غذایی نامناسب نیز در بروز این بیماری نقش بسیار مهمی دارند. به عبارت دیگر، فرد ممکن است استعداد ژنتیکی ابتلا به دیابت نوع ۲ را داشته باشد، اما با رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند یا آن را به تأخیر بیندازد.

نکات مهم در مورد وراثت و دیابت:

سابقه خانوادگی فقط یک عامل خطر است: داشتن سابقه خانوادگی دیابت به این معنی نیست که شما حتماً به این بیماری مبتلا خواهید شد. بلکه به این معنی است که شما بیشتر از افرادی که سابقه خانوادگی ندارند، در معرض خطر هستید.

عوامل محیطی را نادیده نگیرید: عوامل محیطی مانند وزن، رژیم غذایی و سطح فعالیت بدنی نقش بسیار مهمی در بروز دیابت، به خصوص دیابت نوع ۲، دارند. با رعایت سبک زندگی سالم می‌توان خطر ابتلا را به طور چشمگیری کاهش داد، حتی اگر سابقه خانوادگی دیابت وجود داشته باشد.

آزمایش‌های ژنتیکی: در حال حاضر، آزمایش‌های ژنتیکی خاصی برای پیش‌بینی دقیق خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ وجود ندارد. با این حال، در برخی موارد خاص، پزشک ممکن است انجام برخی آزمایش‌های ژنتیکی را توصیه کند.

اهمیت سبک زندگی سالم: صرف نظر از سابقه خانوادگی، رعایت سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، حفظ وزن سالم و عدم استعمال دخانیات، برای پیشگیری از دیابت و سایر بیماری‌ها بسیار مهم است.

توصیه‌هایی برای افراد دارای سابقه خانوادگی دیابت:

معاینات منظم: به طور منظم به پزشک مراجعه کنید و در مورد خطر ابتلا به دیابت و نیاز به انجام آزمایش‌های غربالگری با او مشورت کنید.

کنترل وزن: وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.

رژیم غذایی سالم: از یک رژیم غذایی متعادل و سالم که شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم باشد، پیروی کنید. مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ناسالم را محدود کنید.

فعالیت بدنی منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته داشته باشید.

کنترل قند خون: در صورت توصیه پزشک، آزمایش‌های مربوط به قند خون را به طور منظم انجام دهید.

استعداد ابتلا به دیابت می‌تواند از طریق ژن‌ها به ارث برسد، اما عوامل محیطی نیز نقش بسیار مهمی در بروز این بیماری دارند. با رعایت سبک زندگی سالم می‌توان خطر ابتلا به دیابت را به طور چشمگیری کاهش داد، حتی اگر سابقه خانوادگی این بیماری وجود داشته باشد.

منابع:

​تاثیر ژنتیک بر دیابت چیست و تا چه اندازه موثر است؟

وراثت و دیابت نوع یک - انتقال دیابت به فرزندان | انجمن دیابت گابریک

پیشگیری از دیابت ارثی - دکتر مریم اسلامی

ازدواج و دیابت + ازدواج با افراد دیابتی | مجله هومکا

این اطلاعات صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی حرفه‌ای در نظر گرفته شود. همیشه برای تشخیص و درمان هرگونه مشکل پزشکی با پزشک خود مشورت کنید.