چگونه دیابت را با تغذیه مناسب کنترل کنیم؟

دیابت یک بیماری مزمن است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. تغذیه نقش حیاتی در مدیریت دیابت و کنترل سطح قند خون دارد. با انتخاب صحیح مواد غذایی و رعایت یک رژیم غذایی مناسب، افراد مبتلا به دیابت می‌توانند سطح قند خون خود را در محدوده سالم نگه دارند و از عوارض این بیماری جلوگیری کنند.

اصول تغذیه در دیابت:

هدف اصلی تغذیه در دیابت، کنترل سطح قند خون، فشار خون و کلسترول است. یک رژیم غذایی سالم برای افراد دیابتی باید شامل موارد زیر باشد:

کربوهیدرات‌های سالم: کربوهیدرات‌ها منبع اصلی انرژی بدن هستند، اما همه کربوهیدرات‌ها یکسان نیستند. افراد دیابتی باید تمرکز خود را بر مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده و فیبردار مانند غلات کامل (نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر)، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات قرار دهند. این نوع کربوهیدرات‌ها به آرامی هضم می‌شوند و باعث افزایش ناگهانی قند خون نمی‌شوند. از مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر، نوشیدنی‌های شیرین، آبمیوه‌های صنعتی و نان سفید پرهیز کنید.

پروتئین بدون چربی: پروتئین برای ساخت و ترمیم بافت‌های بدن ضروری است. منابع خوب پروتئین شامل گوشت بدون چربی (مرغ، ماهی، بوقلمون)، تخم مرغ، لبنیات کم‌چرب، حبوبات، آجیل و دانه‌ها هستند.

چربی‌های سالم: چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو، آجیل و دانه‌ها برای سلامت قلب و عروق مفید هستند. از مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس که در غذاهای سرخ شده، فست فودها و غذاهای فرآوری شده یافت می‌شوند، اجتناب کنید.

فیبر: فیبر به کنترل قند خون، کاهش کلسترول و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. منابع خوب فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات هستند.

کنترل اندازه وعده‌ها: خوردن وعده‌های غذایی در اندازه مناسب به کنترل قند خون و وزن کمک می‌کند. استفاده از بشقاب‌های کوچکتر و اندازه‌گیری مقدار غذا می‌تواند مفید باشد.

زمان‌بندی وعده‌های غذایی: خوردن وعده‌های غذایی منظم در طول روز به حفظ سطح قند خون ثابت کمک می‌کند.

مواد غذایی مفید برای دیابت:

سبزیجات غیر نشاسته‌ای: این دسته شامل کلم بروکلی، هویج، اسفناج، کاهو، خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای است. این سبزیجات کم کالری و سرشار از فیبر و ویتامین‌ها هستند.

میوه‌ها: میوه‌ها منبع خوبی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند. انتخاب میوه‌هایی با شاخص گلیسمی پایین‌تر مانند سیب، پرتقال، توت‌ها، گلابی و هلو توصیه می‌شود. مصرف میوه به صورت کامل (به جای آبمیوه) به دلیل داشتن فیبر بیشتر، ارجحیت دارد.

غلات کامل: غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر و کینوا نسبت به غلات تصفیه شده فیبر بیشتری دارند و به آرامی هضم می‌شوند.

حبوبات: عدس، لوبیا، نخود و سایر حبوبات منابع عالی پروتئین و فیبر هستند.

ماهی‌های چرب: ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی تن و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که برای سلامت قلب مفیدند.

آجیل و دانه‌ها: آجیل و دانه‌ها منابع خوبی از پروتئین، فیبر و چربی‌های سالم هستند. مصرف آنها به صورت متعادل توصیه می‌شود.

لبنیات کم‌چرب: شیر، ماست و پنیر کم‌چرب منابع خوبی از کلسیم و پروتئین هستند.

مواد غذایی که باید در دیابت محدود شوند یا از آنها اجتناب شود:

نوشیدنی‌های شیرین: نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شربت‌ها حاوی مقدار زیادی قند هستند و باید از مصرف آنها اجتناب شود.

غذاهای فرآوری شده: این غذاها معمولاً حاوی مقدار زیادی قند، نمک، چربی‌های ناسالم و کالری هستند.

شیرینی‌ها و دسرها: کیک، کلوچه، شیرینی، شکلات و سایر دسرهای شیرین باید به مقدار محدود مصرف شوند.

غذاهای سرخ شده و چرب: این غذاها حاوی مقدار زیادی چربی‌های ناسالم هستند و می‌توانند باعث افزایش وزن و مشکلات قلبی عروقی شوند.

غلات تصفیه شده: نان سفید، برنج سفید و آرد سفید نسبت به غلات کامل فیبر کمتری دارند و باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند.

نکات مهم:

مشاوره با متخصص تغذیه: بهترین راه برای داشتن یک رژیم غذایی مناسب برای دیابت، مشاوره با یک متخصص تغذیه است. متخصص تغذیه می‌تواند با توجه به شرایط فردی شما، یک برنامه غذایی اختصاصی تنظیم کند.

پایش قند خون: اندازه‌گیری منظم قند خون با دستگاه گلوکومتر به شما کمک می‌کند تا تأثیر غذاهای مختلف بر قند خون خود را بررسی کنید و رژیم غذایی خود را بر اساس آن تنظیم کنید.

فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم در کنار تغذیه مناسب، نقش مهمی در کنترل دیابت دارد.

منابع:

تغذیه افراد دیابتی + بایدها و نبایدهای رژیم دیابتی | مجله هومکا

رژیم دیابت-برنامه غذایی برای دیابتی ها، دیابت نوع 2 - خورشاد

برای دیابت چی بخوریم؟ رژیم غذایی افراد دیابتی - داروسازی دکتر عبیدی

۶ روش سالم برای کنترل دیابت - دکتر غلامحسین فاتحی

۲۴ ممنوعه در رژیم غذایی دیابتی ها

این اطلاعات صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی حرفه‌ای در نظر گرفته شود. همیشه برای تشخیص و درمان هرگونه مشکل پزشکی با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.